How To Play Luksong -Tinik(Jumping Over Thorns) by Julie Ann M. Arpon

Semestral Break is the most awaited days of the Students in the Philippines. The Semestral in the Philippines is usually started at June for the 1st Semester and end at October. This day is the closing or final examination week or the 2nd periodical examination of most of the college and as well as with the elementary and secondary students in the Philippines, where there will be a 2 to 3 weeks break before the start of 2nd Semester. The semester is usually starting at the 2nd to 3rd week of November and ends usually at March.

For most of the students are taking vacations at their ancestor's home because of November 1st Holiday, where most of the family meet or reunions happens. Mostly for the elementary students here in the Philippines Semestral break for them is the time when they will be out of school getting rid of the quizzes and just play under the heat of the sun. And as what I have observed during my elementary days me and my friends use to play those Pinoy Native Games especially the game Luksong-Tinik (Jumping Over Thorns). Regarding with my favorite game ill show you the rules on:

HOW TO PLAY LUKSONG-TINIK

Luksong Tinik (Jumping Over Thorns)

Minimum number of players: usually 3 but 2 can also work (more players is usually much more fun!)

Equipment required: a grassy field with lots of room to run and tumble

1) First child decides among themselves who will play first and who will be the two who will act as the “thorns” in the game. Thorns have a very important as well as difficult task in the game. Jumpers take turns passing the levels. The jumpers form a queue and the thorns take their position.

2) The “thorns” (A & B) sit, facing each other with the soles of their feet touching. This is the first level that jumpers must successfully jump through without touching any of their body parts with those of the thorns’ body parts.

3) Next level the two thorns must adjust their distance a bit towards each other so they can comfortably and successfully create level 2, where one of “thorn A’s” foot is used as base, and another of “thorn B’s” foot as the second level above the base.

4) Then it is thorn A’s foot as base, thorn B’s foot as second layer of base then thorn A’s other foot as 3rd level.

5) Then is both A and B’s feet alternating to create level 4. Then it is all four feet plus thorn A’s hand: Level 5. A & B’s feet and one hand each: Level 6. A& B’s feet and two of A’s hands and B’s one hand: Level 7. Finally Level 8 has all four hands and feet alternating.

6) Successful jumpers are cleared and pass on to the next level. The group decides how many tries will be given for each attempt. For example, you get one more try. So if you were unsuccessful the first attempt, you step aside and wait till everyone has their turn jumping over the “thorns”.

After this, all the unsuccessful ones take their second attempt. If you still did not clear that level, you are out of the game and spend the remaining time watching the rest of the kids complete all the rounds. Then you are candidate for the thorns so that the thorns of the current game can take their turn as jumpers in the next game.

Fun isn’t it? Playing with your friends under the sun while laughing at each other is a memorable one. We should keep on playing Filipino Native games so that they will not be endangered in the minds of young Filipino people coz as what I have notice most of the kids right are into playing computer games. We should instill on the minds of Filipino children that or native cultural games should be treasured as the generation passes by.

Argao Beach Club

                                                                   Argao Beach Club

                                                                    by Cherryvier Y. Flores

       Ang lungsod sa Argao usa sa mga malambuong munisipalidad nga anaa nahimutang sa habagatang Sugbo. Na-ambunan ang lungsod sa daghang grasya gikan sa kina-iyahan, mga maanindot na mga lapyahan nga nailhan na kani-adto sa tibuok kalibutan.

      

      Dekada '80 sa dihang nailhan ang Argao Beach Club nga usa sa mga mahalalon og elegante nga beach resort sa Sugbo. Ang mga puti nga balas nga nagbanig sa kabaybayonan niini, tin-aw nga tubig ug ang maanindot ug abunda nga mga coral reefs ang nag-aghat sa nga banyaga ug lokal nga mga turista nga magpabilin sa maong lugar tungod sa kaanyag sa mga talan-awon niini.

      Sulod sa pipila ka tuig nailhan ug misikat ang ngalan sa Argao tungod sa maong resort. Ang Argao Beach Club gidagsa sa gatusan ka mga tawo matag adlaw, kini nagbuhi usab sa gatusan ka mga empleyado ug sa ilang mga pamilya. Apan sa pag-abot sa kagubot nga hinungdan sa eleksyon nga tali sa mga Marcos ug Aquino nihinay ang turismo. Gituohan usab nga ang Argao Beach Club gipanag-iya sa mga Marcos' ug nahagba kini kuyog sa pagka-hugno sa administrasyong Marcos.

       Karon ang nagpa-bilin nalang saksi sa kalampusan nga nakab-ot sa Argao mao ang mga na usik nga imprastraktura ug mga maanindot nga mga pasilidad nga kani-adto mapasigarbuhong gikadalit sa resort, apan nagpabilin gihapong maanyag ang dagat ug lapyahan nga anaa sa lugar.

     Ang mga dagat ug nagka lain-laing beaches diri sa Pilipinas usa sa mga nag-palambo sa turismo sa nasud. Ug kung taga-an lang ug pagtagad sa gobyerno ang Argao Beach Club kini dako ug matabang sa nga lumulupyo sa Argao, hilabi na sa lungsod ug kaha sa atong nasud. Ang  Departamento sa Turismo gi-awhag nga molihok sa pag-palambo ug balik sa maong lapyahan. Kini anaay dakong potensyal nga mag-malambuon pa ug balik.

      

ADVENT OF TECHNOLOGY by: JULITO L. NILLAS JR.   Facebook, Friendster, Multiply or Twitter ??? Are you familiar with this Social Networking Sites? These are just few of the sites where computer addicts log on to.  If before most of the people are fond of sending messages through telegram or mail letters for their means of communication but now through the advent of technology people can easily communicate with their loved ones as easy as 1, 2, 3. Before it takes days or weeks to send a message to your loved ones but now with the computer technology you can send your message right away for just only one click.   According to Markley Ybañez, 43 years old , that before, when he sends letter to his dad abroad it is kinda hustle. But now, it is really more convenient, easy and hustle free. It is easier in any transaction through internet.   Students can contact other students or their teachers via the E-mail if they have queries about any information. Sharing of information, discussions on a particular subject, etc. can be easily carried out using the Internet. At the same time, teachers can also contact the parents and guardians easily using Internet.

HOW TO COOK FILIPINO STYLE SPAGHETTI ? by: JULITO L. NILLAS JR.    Prepare the ingredients for the Filipino Style Spaghetti and here are the following ingredients: Spaghetti Pasta Spaghetti Sauce Ground Beef Hotdog Cheese Condensada Ketchup Onion Garlic Oil Water  First is to boil 1-2 liters of water and put 2 tablespoon of oil on it. When the water boils, put directly the Spaghetti Pasta to soften it for about 12-15 minutes. After 12-15 minutes, drain the drain it and set aside the Pasta.  To prepare the Spaghetti Sauce all you have to do is to finely chop the onion and garlic, chop also the hotdog diagonally. Saute the finely chopped onion and garlic, diagonally chopped hotdog and the ground beef. When it is already cooked, put in the Spaghetti Sauce and continue mix it.  Then, put in the Spaghetti Pasta on the mixture of the sauce and mix it well until the pasta absorb all the sauce. To make it more tastier, put 1-1 1/2 bottle of ketchup and a can of condensada on it and mix it well. After doing it, you are now ready to serve your Filipino Style Spaghetti and to make it more eye catching put cheese on top of it.

"PIER" by: JULITO NILLAS JR.   Ang Pier usa ka lugar kung diin modunggo ang mga barko. Pero sa panahon karon dili lang kai dagat ug mga sakatang pang dagat atong masayran sa maong lugar. Tungod sa kalisud sa panahon karon, adunay mga pamilya nga wa nay balay nga mapuy.an. Adunay mga pamilya nga nagpuyo ug nanginabuhi daplin sa pier.   Dili sayon ang kinabuhi daplin sa pier. Way tarong katog matag gabee, way tarong panginabuhi ug labaw sa tanan way tarong nga kapoy.an. Adunay mga pamilya nga nagtukid nalang ug barong-barong daplin sa pier para lang gyud naay mapuy.an.  Ang pamilya Monisit usa lamang sa mga pamilya nga nagpuyo daplin sa pier 7. Matod pa kang noy Ronaldo Monisit, 56 anyos, amahan sa 6 ka anak, matag adlaw lain-lain ug problema. 25 na ka tuig nga nagpuyo ang pamilya Monisit dplin sa pier. Ang pagpangisda ra gayod ang ilang panginabuhi. Bisan toud nga lisud kaayo ilang kinabuhi, wala sila wad.i ug paglaom nga makab.ot ang ilang mga damgo.   Tungod sa pagpangisda, ang kamagwangan nga anak ni noy Ronaldo hapit na mahuman sa iyang pag.iskwela sa kursong Bachelor of Science in Information Communication Technology sa C.I.T.E kay aduna kini scholarship sa maong tunghaan. Naglaom si noy Ronaldo nga puhon makalingkawas na sila sa kalisud sa ilang kinabuhi.

Lapyahan sa Sudtunggan

Ni: Gem A. Bautista

Niadtong unang panahon, ang pagpanagat usa sa mga pinakauna ug pinakamadali-dali nga panginabuhian sa mga katawhan. Makakuha ang mga mananagat  sauna og mga nagkadaiyang produkto sama sa isda, kasag, lambay, kinasun, uwang, nukos, guso, lato, lukot ug uban pa.

            Si Mang Adolfo Potot, 60 anyos, usa kaniadto ka mananagat sa lapyahan sa Sudtunggan og karon kasamtangang nagpuyo sa Ibabao, Cordova Cebu, nag-ingon nga ang pagpanagat ra gyud ang iyang panginabuhian sa unang panahon. Matod niya, ang iyang abot sa pagpanagat kaniadto mukabat gikan sa 10 ngadto sa 20 kilos ug kini ibaligya sa iyang asawa didto sa tulay sa Pilipog, Cordova Cebu. Tungod kay dako ang ilang kita sa pagpanagat ni Mang Adolfo, nakapa-eskwela sila sa ilang duha ka mga anak. Ang kamagwangan nikuha sa kursong Psychology apan  kutob lang kini sa ika-duhang tuig tungod kay nag minyo kini, ug ang kamanghuran naka gradwar sa kursong B. S Custom og karon kasamtangang nagpuyo sa gawas sa nasod. Karon, si Mang Adolfo og Nang Lucena aduna nay sari-sari store ug videokihan sa ilang panimalay.

            Apan sa panahon karon nga aduna nay ginatawag nga “climate change”, na usab na ang tanan. Matod pa ni Mang Edwardo Limpangog, 42 anyos, usa usab ka mananagat sa lapyahan sa Sudtunggan, nagkanayon nga kung itandi ang ilang abot ni Mang Adolfo, layo ra gyud kaayo. Karon, ang iyang abot mukabat lamang sa 5 ngadto sa 12 kilos. Usahay pa gani, ang iyang makuha sa pagpanagat dili na maka-abot ug 1 ka kilo ug kuwang ra kaayo alang sa konsumo sa iyang pamilya. Kini kuno dili lang tungod sa climate change apan tungod usab sa mga tawo nga walay mga disiplina ug walay pagtagad sa kinaiyahan  nga magpataka lang og labay sa ilang mga hugaw didto sa lapyahan sa Sudtunggan.

            Ang mga lapyahan usa lamang sa mga naghatag og panginabuhian sa mga katawhan. Usa usab kini sa mga talan-awon sa kalibutan nga kun hatagan lamang ug maayong pag-alima sa mga tawo, magbunga gyud ug maayo.

ISLA GILUTONGAN

Ni: Alexza Ann Golez

  Ang ”marine sanctuary”  sa Isla sa Gilutongan nga sakop sa lungsod as Cordova, maoy usa sa mga nindot nga  talan-awon nga paboritong suruyan ug bisitaon sa mga lokal, nasyunal, ug internasyunal nga mga turista. Hinungdan sa pag-uswag ug paglambo sa kinabuhi sa mga lumulupyo sa isla.

Kaniadtong wala pa natukod ug nailhan ang maong sanktuwaryo, pangisda ug pagpamuwad lang ug guso ang nailhang panginabuhian sa sa mga lumulupyo niining maong isla. Tungod niini dili igo ang kita sa matag pamilya alang sa ilang pagkaon sa adlaw-adlaw ug alang sa edukasyon sa ilang mga anak, nga miresulta sa malnutrisyon ug pag-undang sa pag-eskwela sa mga kabatan-unan hilabi na sa mga kalalakin-an para motrabaho ug makatabang sa panginahanglan sa ilang tagsa-tagsa ka pamilya, samtang ang mga kabatan-unang babaye misulod ug sayo sa kinabuhing minyo.

Karon nga daghan ng mga turista ang tuyo mga mobisita sa isla para makasaksi sa mga nagkalain-laing mga isda pinagi sa: diving, snorkeling ug swimming. Hinay-hinay nga nausab ang dagan sa  kinabuhi sa mga lumulupyo sa isla hilabi na sa kadtong mga tawo nga adunay dakong pangandoy ug naningkamot  gayud nga mabag-o ang ilang kinabuhi ug mahatagan nila ug sakto nga edukasyon ang ilang mga anak.

Ang sanktuwaryo, nag-abli ug daghang oppurtunidad mahitungod sa ilang panginabuhian. Ang mga inahan nga kanhi walay mga trabaho ug nagsalig lang sa kinitaan sa ilang mga bana, karon nakat-on na sa pagpanluto  ug  pagpaninda ug mga pagkaon sama sa budbod ug paghimo ug pagpamaligya ug mga handuman (souvenirs) para sa mga turista. Ang mga kabataan nga nangandoy gayud nga makahuman sa ilang pag-eskwela apan walay ikagasto ang ilang mga ginikanan, nakapadayon na sa ilang pagtungha  tungod kay adunay grupo sa mga internasyunal nga mga  turista ang nakakita sa ilang kahimtang ug mibolontaryo sa pagsuporta sa ilang pagtungha hangtud nga sila mahuman. Samtang ang mga amahan, aduna nay laing panginabuhian gawas as pagpanagat ug pagpamuwad ug mga guso nga ibaligya nila ngadto sa sugbo, sila karon nakatukod ug grupo nga mohalad ug mga kanta alang sa mga turista.

Tungod sa ” marine sanctuary”  sa isla sa Gilutongan, aduna nay daghang kausaban ang nahitabo sa  kinabuhi sa mga lumulupyo niining maong isla­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­- mas niubos ang gidaghanon sa mga bata nga biktima sa malnutrisyon, tungod kay aduna na silay igong kwarta alang sa ilang pagkaon  ug uban pang panginahanglan, mas niubos ang gidaghanon sa mga kabatan-unan nga moundang  sa pagtungha para motrabaho  ug magminyo ug  sayo tugod kay napun-an na ang pangianbuhian sa ilang mga ginikanan ug tungod sa mga turista nga misuporta sa ilang pagtungha. Samtang, ang mga ginikanan mas nadasig  pa sa pagpangita ug kwarta alang sa kaugmaon sa ilang mga anak tungod sa mga oppurtunidad sa pagpanarbaho nga ilang nasinati.

KUMPANG

Ni: Sheila Mae Bacolod

             Sa usa ka inilang lugar hingpit sa sugbo, adunay mga daghan nga butang nga hingpit lumod makakuha gayud ug sobrang pagdayg tungod sa natural na bagwis sa kanindot niini. Matod pa sa mga tawo may dapit Kumpang, daghan jud ug mga kausaban ang nahitabo kumpara sa gidalang kanindot niining kumpang may lapu-lapu dapit lokata salvage sauna. Karon ang imong makit-an ug madunggan wala pa gane ka kaduol may dapit baybayon kay mga tingog sa mga bata nga nangaligo ug nagduwa sa kadaplinan sa  maong baybayon. Kini ,sulod sa pipila ka tuig nagkahiusa sa mga naagiang pagsuway ug kalipay sa mga mulupyo dire sa may Barangay Look, purok Salvage. Kining baybayona saksi sa mga hulagyaw, mga kabuang ug uban pang mga kasinatian sa matag usa niining duol nga mulupyo nganhe. Tapad niining dagata nga sa pagkasauna pa daw gipanganlan nang kumpang busa bisan usa way makaingon ug asa gagikan ning nganla kai usa ka dakong establisiyemento sa krudo nga tago-on nato sa “C” company, pareha sa tipikal na mga nahitabo run sa uban pang mga gipreserba nga mga “natural resources” kini dile kalikay sa mga pagguba ug pagdaot sa mga tawo rapud. sa panahon karon, usa ang kumpang sa mga manindot nga lugar na bisan dile kayo siya ilado sa kadaghanan apan sa mga mulupyo dire dako kayo ug ikatabang. daghan ug mga isda, mga kinhason, ug uban pang  maingon natong dako kayo ug ikatabang sa mga tawong lubos nga nanginahanlan. mga simpleng butang nga mahitungod dako ug gasa sa kinabuhi.

            Si nang fe, usa ka lumad taga look usa sa mga nakasinati sa dakong ganti niining kumpang. duol ra ilaha ug pipila ka mga tikang maabot ra ang mabugnaw na tubig sa kumpang nga nagdasla ug tamang kausaban sa ilang kinabuhi. Matod pa nila, may usa ka higayon na ang dagat na ila nang gika-anaran na kuhaan ug pagkaon sa pangadlaw kay nakasumati ug labing hugaw nga nai-ingong nilapok na kolor sa dagat, uban pa nay mga kemikal nga nagadagayday sa  tubo sa kompanyang C. Pila ka semana nag-antos ang mga mulupyo sa di masabot nga baho ug hinungaw. Mahitungod niini ilahang nibarog na tagasulte na mismo si Nang Fe nakigstorya sa mga tawong ilang gikahimamat sa faktorya. gi.inganan silang tin-awon nila ang ilang mabuhat sa maong panghitabo. nilabay ang mga adlaw, mga semana ug buwan apan wala gayud kausaban bagkus nagkagrabe kini nga niabot sa puntong wala nay bata nga makit-ang maligo sa dagat kumpang. “Dile na kine maayo, buhatan nata ni ug mahitungod nga lihok” Nang Fe. Usa sa nakit-an nilang paagi kay  ang pagpangayo ug tabang sa mga ahensyang nay pagtagad niini. suma, gidungog ilang mga yangongo. nakigsabot  ang mga atoridad ug ang mga nagpaduma sa kompanyang C sa way madugay hinayhinay  nga nibalek ang ka-anyag sa dagat kumpang nga maoy gahatag ug dakong tabang sa mga tawong    nakadepemnde niini.

            Sa pikas bahin, dile lang ang pagbalik sa kalimpyo sa kumpang ang nabalik, natagaan pa ang mga mulupyo ug trabaho na maoy gikagiya sa kompanyang gireklamo nila kaniadto. Kadaghanan sa kanila kay nahimong mga worker sa kompanya. Ubay-ubay ang mga tambay na nadala sa kahig. sa nahimong kausaban tungod sa dagat kumpang ang kauswagan sa barangay lokata hinay hinay nga nisibol.

PUMPBOAT

By: Julie Ann L. Daclan

       Ang kinabuhi sa  tawo nahisama ra sa usa ka baybayon, bagyohun kita sa mga  nagkalain-laing problema, hanginon sa mga  nagkalain-laing opurtunidad sa kinabuhi ug ingun man hatagan kita og kahigayunan aron mas mapalambo ang atong kapalaran.

     

Sa halayong dapit sa maanindot nga lungsod sa Carcar, aniay baybayon nga ginganlan og “Bantayan” og ani-a kini mahimutang sa usa sa mga lugar sa maong lungsod, ug mao kini ang Bantayan, Tuyom , Carcar Cebu City. Mangingisda ang sarang nga gikuhaan og kapanginabuhian sa maong lumulupyo tungod kay unay ra kaayo sila sa kadagatan. Abunda ang maong dagat sa nagkalain- laing isda, mga dagko man o gagmay. Kaniadto, ang ilang gamiton sa pagpanguha ug isd kay “sakayan” ra gayod, kining maong sakyanang pandagat gikinahanglan pa ug bugsay aron maka- padulong kini ngadto sa lawod ug mamukot. Hasol kini kaayo og makalangay pa gayod, imbis nagdale ka, dugay kaayo kining muabot tungod kay bugsay raman gyud tawn ang nagsilbing makina, u gang bugsay bug-at bug-at sad. Daghan tuod gihapon ug makuha nga mga isda apan mura pud kag nagpuyog usa ka adlaw didto sa lawod.

    

 Sa pagdagan sa mga henerasyon, nahiabot ang usa ka makina diin makatabang kini pagpadali sa pag-ngadto/nganhi sa mga mangingisda sa lawod. Ang maong makina itaod sa imung sakayan diin ang palabad niini nga naa sa ilawom amg magsilbing paspas nga bugsay ug kini ang gitawag nga pumpboat. Nagtinudluay ang mga lumulupyo kung unsaon ang pagamit ang maong makina. Pila lamang ka mga semana aduna nay magtingog nga  mga makina ang kadagatan sa bantayan. Dili na kini hasol og makalangan sa mga mangingisda ingun man dako kini kaayong tabang alang sa maong lumulupyo.