KUMPANG

Ni: Sheila Mae Bacolod

             Sa usa ka inilang lugar hingpit sa sugbo, adunay mga daghan nga butang nga hingpit lumod makakuha gayud ug sobrang pagdayg tungod sa natural na bagwis sa kanindot niini. Matod pa sa mga tawo may dapit Kumpang, daghan jud ug mga kausaban ang nahitabo kumpara sa gidalang kanindot niining kumpang may lapu-lapu dapit lokata salvage sauna. Karon ang imong makit-an ug madunggan wala pa gane ka kaduol may dapit baybayon kay mga tingog sa mga bata nga nangaligo ug nagduwa sa kadaplinan sa  maong baybayon. Kini ,sulod sa pipila ka tuig nagkahiusa sa mga naagiang pagsuway ug kalipay sa mga mulupyo dire sa may Barangay Look, purok Salvage. Kining baybayona saksi sa mga hulagyaw, mga kabuang ug uban pang mga kasinatian sa matag usa niining duol nga mulupyo nganhe. Tapad niining dagata nga sa pagkasauna pa daw gipanganlan nang kumpang busa bisan usa way makaingon ug asa gagikan ning nganla kai usa ka dakong establisiyemento sa krudo nga tago-on nato sa “C” company, pareha sa tipikal na mga nahitabo run sa uban pang mga gipreserba nga mga “natural resources” kini dile kalikay sa mga pagguba ug pagdaot sa mga tawo rapud. sa panahon karon, usa ang kumpang sa mga manindot nga lugar na bisan dile kayo siya ilado sa kadaghanan apan sa mga mulupyo dire dako kayo ug ikatabang. daghan ug mga isda, mga kinhason, ug uban pang  maingon natong dako kayo ug ikatabang sa mga tawong lubos nga nanginahanlan. mga simpleng butang nga mahitungod dako ug gasa sa kinabuhi.

            Si nang fe, usa ka lumad taga look usa sa mga nakasinati sa dakong ganti niining kumpang. duol ra ilaha ug pipila ka mga tikang maabot ra ang mabugnaw na tubig sa kumpang nga nagdasla ug tamang kausaban sa ilang kinabuhi. Matod pa nila, may usa ka higayon na ang dagat na ila nang gika-anaran na kuhaan ug pagkaon sa pangadlaw kay nakasumati ug labing hugaw nga nai-ingong nilapok na kolor sa dagat, uban pa nay mga kemikal nga nagadagayday sa  tubo sa kompanyang C. Pila ka semana nag-antos ang mga mulupyo sa di masabot nga baho ug hinungaw. Mahitungod niini ilahang nibarog na tagasulte na mismo si Nang Fe nakigstorya sa mga tawong ilang gikahimamat sa faktorya. gi.inganan silang tin-awon nila ang ilang mabuhat sa maong panghitabo. nilabay ang mga adlaw, mga semana ug buwan apan wala gayud kausaban bagkus nagkagrabe kini nga niabot sa puntong wala nay bata nga makit-ang maligo sa dagat kumpang. “Dile na kine maayo, buhatan nata ni ug mahitungod nga lihok” Nang Fe. Usa sa nakit-an nilang paagi kay  ang pagpangayo ug tabang sa mga ahensyang nay pagtagad niini. suma, gidungog ilang mga yangongo. nakigsabot  ang mga atoridad ug ang mga nagpaduma sa kompanyang C sa way madugay hinayhinay  nga nibalek ang ka-anyag sa dagat kumpang nga maoy gahatag ug dakong tabang sa mga tawong    nakadepemnde niini.

            Sa pikas bahin, dile lang ang pagbalik sa kalimpyo sa kumpang ang nabalik, natagaan pa ang mga mulupyo ug trabaho na maoy gikagiya sa kompanyang gireklamo nila kaniadto. Kadaghanan sa kanila kay nahimong mga worker sa kompanya. Ubay-ubay ang mga tambay na nadala sa kahig. sa nahimong kausaban tungod sa dagat kumpang ang kauswagan sa barangay lokata hinay hinay nga nisibol.